Zijn tshirt met de tekst “I am the boss” schreeuwt hetgeen, dat ik zelf tijdens onze trainingen promoot. Leiderschap, regie over je eigen leven. Dat soort Westerse termen van maakbaarheid. Het gaat echter slecht met zijn leven in Nederland. 21 jaar, maar nu al kansloos geacht door instanties.
Tedros is sinds zijn 16 jarige leeftijd meerdere keren gevangen genomen en gemarteld. In Eritrea, omdat hij probeerde te vluchten. In Libië door mensensmokkeaars die tevergeefs losgeld proberen te krijgen, Het heeft hem uiterst achterdochtig gemaakt, getraumatiseerd. Maar hij staat nog steeds. Slentert bijna achteloos de sociale dienst binnenlopen. De beveiligers volgen hem met hun ogen. De portofoon klikt en piept terwijl ze elkaar op de hoogte houden. Ze hebben hem eerder met dwang uit het gebouw gezet. Na een verbale aanvaring met een medewerker. Nu loopt hij langs hen alsof er niets is gebeurd, een lichte vrolijke huppel.
In Nederland heeft hij door zijn weerbarstige houding goodwill verloren bij dienstverleners. Zijn vrienden drinken en hebben een slechte invloed op hem. Beland in vechtpartijen met de politie. Overal krijgt hij ruzie en het is, volgens Tedros, altijd de schuld van de ander. Hij is opvliegerig, cynisch en komt afspraken niet na. Maar ook bijzonder slim, fysiek fit, grappig, loyaal en een charmeur. Hij lijkt er toch altijd mee weg te komen. Een pure overleveraar.
Overlevingsdrang, vechten, charme en sluwheid hebben hem zover gebracht. Vertrouwen in vreemden is een luxe die hij zich tot nu toe niet heeft kunnen permitteren.
Zijn vader was een vrijheidstrijder in de jaren 80, gevochten in de grensoorlog van ‘98 waar hij zijn leven gaf. Zijn moeder voedde haar 8 kinderen alleen op. Zijn broers en zussen dienden in de nationale dienstplicht die onbeperkt verlengd werd. Zijn moeder overlijdt jong. Hij kent zn broers en zussen nauwelijks, maar ze verwachten wel hulp van hem nu hij in Nederland is. Torenhoge verwachtingen van iemand die nog zelf worstelt met zijn eigen trauma’s, identiteit en plannen.
Hij is nu twee jaar in Nederland en heeft vertrouwen in elke vorm van autoriteit verloren. Elk woord stelt hij ter twijfel. Ook mijn woorden. Geen discipline voor school, schijt aan de politie. Zo belandt hij in een vicieuze cirkel. “Hoe krijg ik je hier uit vriend?” Vraag ik hem. “Help me met mijn schulden. Zorg dat de politie mij met rust laat.”
“Ik kan je alleen helpen, als je geholpen wil worden. Ga je me vertrouwen?” Antwoord ik. Ik kan, na drie afspraken aftasten en kennismaken, direct zijn met hem. Sport, humor, mijn dikke Nederlands accent in het Tigrinya breken het ijs. Hij vind me grappig. Het mooie is dat hij mijn nummer heeft opgeslagen onder “Sami Boss”. Dat geeft een goed teken.
Mijn collega Marijke van der Knaap zei ooit in haar voorstelling “help mij om jou te helpen”.
Een vertrouwensbasis creëren. Ik laat hem foto’s van mijn kinderen zien, hij vertelt over zijn jeugd. Dit gaat werken, maar het kost zoveel tijd. Tijd die we in NL niet hebben. Ik zeg gekscherend wel eens “in Nederland komt vertrouwen te voet, maar in Eritrea komt het kruipend”. De taal en cultuurbarriere vergroot -de vertrouwenskloof nog meer.
Eerlijk gezegd ben ik nog maar weinig statushouders tegen gekomen die niet willen werken of studeren. Ze willen dolgraag. Ze raken echter ontmoedigd door het Nederlands doolhof van regels, instanties en hulpverleners. De moed zinkt hen in de schoenen. De whatsapp blijft ondertussen genadeloos piepen met berichten van hun familieleden en vrienden. Hulpvragen, geldvragen. De druk is te hoog. Alcohol is een gewillige trooster.
Ik vraag hulp aan een vriend om hem in te zetten voor een vakantiebaantje. Smeek een collega dat ze toch maar weer de schuldhulpverlening opstarten. Mijn andere collega zet haar contacten in bij de taalschool dat hij toch nog in een schakelklas mag. Ze gunnen hem allemaal nog een kans. Als hij maar meedoet. Als hij ons maar vertrouwt.
Tedros begint langzaam weer te stralen als hij langs komt. De beveiligers kijken hem nog steeds argwanend na. Hij went aan het idee dat in Nederland iedereen wil helpen als je vertrouwen geeft en vertrouwen verdient. Hij steekt voorzichtig zijn hand op als groet. Ze glimlachen terug. “Ik heb een baan bij de Albert Heijn” zegt hij achteloos, terwijl hij neer ploft op zijn stoel. Stoïcijns, wetende dat het voor mij een donderslag bij heldere hemel is. Hij grijnst bij mijn grote ogen vol verrassing. Hij wijst nog even voldaan naar de tekst op zijn borst.
Vertrouwen in anderen, maar vooral zelfvertrouwen is de sleutel. hoe cliche het ook overkomt. Zijn keuze voor dit tshirt is echter hoopgevend.