Zijn tshirt met de tekst “I am the boss” schreeuwt hetgeen, dat ik zelf tijdens onze trainingen promoot. Leiderschap, regie over je eigen leven. Dat soort Westerse termen van maakbaarheid. Het gaat echter slecht met zijn leven in Nederland. 21 jaar, maar nu al kansloos geacht door instanties.
Tedros is sinds zijn 16 jarige leeftijd meerdere keren gevangen genomen en gemarteld. In Eritrea, omdat hij probeerde te vluchten. In Libië door mensensmokkeaars die tevergeefs losgeld proberen te krijgen, Het heeft hem uiterst achterdochtig gemaakt, getraumatiseerd. Maar hij staat er nog steeds. Slentert bijna achteloos de sociale dienst binnen. De beveiligers volgen hem met hun ogen. De portofoon klikt en piept terwijl ze elkaar op de hoogte houden. Ze hebben hem eerder, na een aanvaring met een medewerker, met dwang uit het gebouw gezet. Ik loop hem tegemoet in de ontvangsthal.
Hij verliest, door zijn weerbarstige houding, goodwill bij dienstverleners. Zijn vrienden drinken en hebben een slechte invloed op hem. Belandt in vechtpartijen met de politie. Overal krijgt hij ruzie en het is, volgens Tedros, altijd de schuld van de ander. Hij is opvliegerig, cynisch en komt afspraken niet na. Maar ook bijzonder slim, fysiek fit, grappig, loyaal en een charmeur. Hij lijkt er toch altijd mee weg te komen.
Overlevingsdrang, vechten, charme en sluwheid hebben hem zover gebracht. Vertrouwen in vreemden is een luxe die hij zich tot nu toe niet heeft kunnen permitteren.
Zijn vader was militair, omgekomen in de grensoorlog van ‘98. Zijn moeder voedde haar 6 kinderen alleen op. Zijn broers en zussen dienden in de nationale dienstplicht die onbeperkt verlengd werd. Zijn moeder overlijdt jong. Hij kent zn broers en zussen nauwelijks. Zijn broer in Israël heeft gezorgd dat hij naar Europa kon vluchten. Als minderjarige vluchteling had hij de beste kansen. Nu verwacht zijn familie hulp van hem nu hij in Nederland is. Torenhoge verwachtingen van iemand die nog zelf worstelt met zijn eigen trauma’s, identiteit en plannen.
Hij is nu twee jaar in Nederland en heeft vertrouwen in elke vorm van autoriteit verloren. Elk woord stelt hij ter twijfel. Ook mijn woorden. Geen discipline voor school, schijt aan de politie. Zo belandt hij in een vicieuze cirkel. “Hoe krijg ik je hier uit vriend?” Vraag ik hem. “Help me met mijn schulden. Zorg dat de politie mij met rust laat.”
“Ik kan je alleen helpen, als je geholpen wil worden. Ga je me vertrouwen?” Antwoord ik. Ik kan, na een aantal afspraken van aftasten en kennismaken, direct zijn met hem. Sport, humor, mijn dikke Nederlands accent in het Tigrinya breken het ijs. Hij vind me grappig. Het mooie is dat hij mijn nummer heeft opgeslagen onder “Sami Boss”. Dat is een goed teken.
Mijn collega Marijke van der Knaap zei ooit in haar voorstelling “help mij om jou te helpen”.
Een vertrouwensbasis creëren. Ik laat hem foto’s van mijn kinderen zien, hij vertelt over zijn jeugd. Dit gaat werken, maar het kost zoveel tijd. Tijd die we in NL niet hebben. Ik zeg gekscherend wel eens “in Nederland komt vertrouwen te voet, maar in Eritrea komt het kruipend”.
Eerlijk gezegd ben ik nog maar weinig statushouders tegen gekomen die niet willen werken of studeren. Ze willen dolgraag. Ze raken echter ontmoedigd door het Nederlands doolhof van regels, instanties en hulpverleners. De moed zinkt hen in de schoenen. Het snelle geld van “zwartwerken” lonkt ook. De whatsapp blijft ondertussen genadeloos piepen met berichten van hun familieleden en vrienden. Hulpvragen, geldvragen. De druk is te hoog. Alcohol is een gewillige trooster.
Ik vraag hulp aan een vriend om hem in te zetten voor een vakantiebaantje. Smeek een collega dat ze toch maar weer de schuldhulpverlening opstarten. Mijn andere collega zet haar contacten in bij de taalschool dat hij toch nog in een schakelklas mag. Ze gunnen hem allemaal nog een kans. Als hij maar meedoet. Als hij ons maar vertrouwt.
Tedros begint langzaam weer te stralen als hij langs komt. Hij went aan het idee dat in Nederland iedereen wil helpen als je vertrouwen geeft en vertrouwen verdient. Hij steekt voorzichtig zijn hand op naar de beveiligers als hij langs hen loopt. Ze glimlachen argwanend terug. “Ik heb een baan bij de Albert Heijn” zegt hij achteloos, terwijl hij neer ploft op zijn stoel. Stoïcijns, wetende dat het voor mij een donderslag bij heldere hemel is. Helemaal zelf geregeld. Hij grijnst bij mijn grote ogen vol verrassing. Hij wijst voldaan naar de tekst op zijn borst. “I am the Boss”, heeft hij zelf toch maar bewezen.